Οξεία σκωληκοειδίτιδα στα παιδιά
Στα παιδιά η οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι η πιο συχνή φλεγμονή στην κοιλιά. Κάθε χρόνο περίπου 85 στα 100.000 παιδιά αναμένεται να παρουσιάσουν οξεία σκωληκοειδίτιδα, με αυξημένη συχνότητα στη δεύτερη δεκαετία της ζωής.
Τι είναι η σκωληκοειδής απόφυση;
Η σκωληκοειδής απόφυση είναι ένας μικρός λεπτός σωλήνας στο σημείο που το παχύ έντερο ενώνεται με το λεπτό και βρίσκεται συνήθως στο δεξιό κάτω πλάγιο τμήμα της κοιλιάς.
Ενώ έχει υποστηριχθεί ότι είναι άχρηστη για τον οργανισμό μας, έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί αποθήκη ωφέλιμων βακτηρίων της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου και περιέχει κύτταρα λεμφικού ιστού, αποτελώντας μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος.
Γιατί παθαίνουμε σκωληκοειδίτιδα; Πώς εξελίσσεται;
Όταν φλεγμαίνει η σκωληκοειδής απόφυση, δημιουργείται η κατάσταση που ονομάζουμε σκωληκοειδίτιδα. Οφείλεται κυρίως στην απόφραξή της από κοπρόλιθο, διόγκωση του λεμφικού ιστού ή παράσιτα. Επίσης, βακτηριακές λοιμώξεις (Yersinia, Salmonella, Shigella) ή και ιογενείς λοιμώξεις έχουν ενοχοποιηθεί για πρόκληση οξείας σκωληκοειδίτιδας.
Όταν αποφράσσεται η σκωληκοειδής απόφυση, το περιεχόμενό της δε μπορεί να αδειάσει στο παχύ έντερο και τα βακτήρια μέσα στον αυλό της πολλαπλασιάζονται. Αυτά μετά από κάποιες ώρες εισβάλλουν στο τοίχωμά της και παράγεται πύο. Τελικά, η σκωληκοειδής απόφυση μπορεί να τρυπήσει (ρήξη) και εντερικό περιεχόμενο και πύο να χυθούν στην κοιλιά. Έτσι θα προκύψει τοπική ή γενικευμένη περιτονίτιδα ή απόστημα (συλλογή πύου στην κοιλιά).
Ποιά είναι τα συμπτώματα ενός παιδιού με σκωληκοειδίτιδα;
Η οξεία σκωληκοειδίτιδα δεν εμφανίζεται πάντοτε με την ίδια εικόνα. Συνήθως υπάρχουν ανορεξία, ναυτία/έμετοι και πόνος στην κοιλιά, ενώ μπορεί να εμφανιστεί πυρετός, συνήθως χαμηλός στα αρχικά στάδια.
Ο πόνος ξεκινάει γύρω από τον ομφαλό και σε μερικές ώρες μεταναστεύει χαμηλά δεξιά στην κοιλιά. Είναι συνεχόμενος και χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου, ενώ μπορεί να επιδεινώνεται με τις κινήσεις (περπάτημα, κουτσό, ή όταν το αυτοκίνητο περνάει πάνω από ανωμαλίες στο δρόμο).
Στα μικρότερα παιδιά η νόσος εξελίσσεται πιο γρήγορα και έτσι παιδιά κάτω των 5 ετών συχνά διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Τότε, η κατάσταση του παιδιού είναι επηρεασμένη, αρχίζει να εμφανίζει υψηλό πυρετό και μερικές φορές διάρροιες.
Εάν το παιδί σας παρουσιάζει κάποια από αυτά τα συμπτώματα, θα πρέπει να παραμείνει νηστικό και να εξετασθεί άμεσα από γιατρό.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Εκτός από το λεπτομερές ιστορικό, ο παιδοχειρουργός θα εξετάσει κλινικά το παιδί αναζητώντας συγκεκριμένα κλινικά σημεία, ενδεικτικά της σκωληκοειδίτιδας. Σε μερικές περιπτώσεις, η εικόνα είναι τόσο χαρακτηριστική που μπορεί ήδη να τεθεί η διάγνωση.
Μπορεί επίσης να γίνουν αιματολογικές εξετάσεις (αναζητώντας αυξημένους δείκτες φλεγμονής), ή και άλλες (πχ γενική ούρων), στην προσπάθεια να αποκλεισθούν άλλες παθήσεις με παρόμοια εικόνα.
Το υπερηχογράφημα βοηθάει στην αξιολόγηση της σκωληκοειδούς απόφυσης (όταν αυτή μπορεί να απεικονισθεί), στην αναζήτηση έμμεσων σημείων φλεγμονής στην περιοχή αλλά και στον ταυτόχρονο έλεγχο των ωοθηκών στα κορίτσια.
Επειδή η σκωληκοειδίτιδα πολλές φορές δεν έχει τυπική εικόνα, μπορεί να χρειαστεί, παρά τις εξετάσεις στις οποίες υποβλήθηκε το παιδί, να παρακολουθηθεί για την εξέλιξη των συμπτωμάτων του για κάποιες ώρες. Η τελική διάγνωση θα τεθεί από τον παιδοχειρουργό μετά από συνεκτίμηση των κλινικών, εργαστηριακών και απεικονιστικών ευρημάτων.
Ποιά είναι η θεραπεία της οξείας σκωληκοειδίτιδας;
Η θεραπεία της οξείας σκωληκοειδίτιδας είναι χειρουργική: γίνεται αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης (σκωληκοειδεκτομή). Όταν η φλεγμονή έχει προχωρήσει και έχει εγκατασταθεί περιτονίτιδα, τότε χρειάζεται εκτεταμένο πλύσιμο της κοιλιάς και περισσότερες ημέρες νοσηλείας με χορήγηση ενδοφλέβιων αντιβιοτικών.
Ανοικτή ή λαπαροσκοπική σκωληκοειδεκτομή;
Η σκωληκοειδεκτομή γίνεται είτε με την κλασική ανοικτή μέθοδο είτε λαπαροσκοπικά. Τα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής σκωληκοειδεκτομής είναι:
- Οι μικρές τομές (ελάχιστο χειρουργικό τραύμα), που εξασφαλίζουν ελαχιστοποίηση του πόνου, γρήγορη κινητοποίηση και καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα, ειδικά στις περιπτώσεις που με την κλασική ανοιχτή χειρουργική μέθοδο απαιτείται μεγάλη τομή.
- Η ελαχιστοποίηση των επιπλοκών που σχετίζονται με το χειρουργικό τραύμα, όπως η διαπύηση, η διάσπαση, η κήλη, ο χρόνιος πόνος κλπ.
- Η καλύτερη επισκόπηση όλης της κοιλιάς και ο ταυτόχρονος έλεγχος και άλλων οργάνων (πχ ωοθηκών στα κορίτσια).
- Η επιμελής αναρρόφηση του πύου και το αποτελεσματικό πλύσιμο σε όλα τα τμήματα της κοιλιάς σε περιπτώσεις προχωρημένης σκωληκοειδίτιδας. Έτσι, μειώνονται οι πιθανότητες ενδοκοιλιακών συλλογών και αποστημάτων (συγκέντρωση πύου στην κοιλιά μετά την επέμβαση).
Υπάρχει μη χειρουργική αντιμετώπιση της οξείας σκωληκοειδίτιδας; Είναι αξιόπιστη εναλλακτική του χειρουργείου;
Τα τελευταία χρόνια έχει περιγραφεί και εφαρμόζεται σε διάφορα κέντρα η συντηρητική αντιμετώπιση της σκωληκοειδίτιδας, πρακτική που ξεκίνησε σε ενήλικες ασθενείς για λόγους μείωσης κόστους.
Γίνεται δηλαδή εισαγωγή του παιδιού στο νοσοκομείο, παραμένει νηστικό και χορηγείται ενδοφλέβια αντιβίωση, η οποία συνεχίζεται από το στόμα για κάποιες ημέρες.
Μπορεί να φαίνεται ότι έτσι το παιδί γλιτώνει ένα χειρουργείο, όμως αυτή δεν είναι όλη η αλήθεια.Τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν υποστηρίζουν αυτή την προσέγγιση.
Η συντηρητική αντιμετώπιση της οξείας σκωληκοειδίτιδας στα παιδιά έχει πολύ υψηλά ποσοστά αποτυχίας, επιπλοκών, υποτροπών και επανεισαγωγής στο νοσοκομείο, που καταλήγουν σε χειρουργική επέμβαση. Έτσι, η ταλαιπωρία παιδιού και οικογένειας είναι τελικά μεγαλύτερη.
Επομένως, τα ως τώρα επιστημονικά δεδομένα δεν επιτρέπουν με ασφάλεια τη μη χειρουργική αντιμετώπιση της οξείας σκωληκοειδίτιδας στα παιδιά.
Πρακτικές οδηγίες για τους γονείς.
Αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας πάσχει από οξεία σκωληκοειδίτιδα:
- Κρατήστε το νηστικό.
Η λήψη φαγητού μπορεί να επιδεινώσει τον πόνο και να προκαλέσει εμετούς, επιδεινώνοντας την απώλεια υγρών.
Επίσης, αν χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, πρέπει να έχει προηγηθεί νηστεία κάποιων ωρών για να χορηγηθεί με ασφάλεια γενική αναισθησία.
- Αναζητήστε ιατρική συμβουλή έγκαιρα.
Όπως αναλύσαμε, η καθυστέρηση της διάγνωσης μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη της σκωληκοειδούς απόφυσης και περιτονίτιδα. Ιδιαίτερα σε ηλικίες κάτω των 5 ετών μην εφησυχάζετε όταν πονάει η κοιλιά του παιδιού σας.
Επίσης, τα συμπτώματα του παιδιού σας μπορεί να οφείλονται σε κάποια άλλη πάθηση που να μοιάζει κλινικά με τη σκωληκοειδίτιδα. Η έγκαιρη και ακριβής διάγνωση και θεραπεία σε συνεργασία του παιδιάτρου σας και του παιδοχειρουργού εξασφαλίζει τη μικρότερη δυνατή ταλαιπωρία για το παιδί σας και την οικογένειά σας.
Εάν χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, θα ενημερωθείτε αναλυτικά από τον παιδοχειρουργό για τις προεγχειρητικές και μετεγχειρητικές οδηγίες.
